Sıfır Atık Yönetim Eylem Planı
İsrafın önlenmesi, doğal kaynaklarımızın daha verimli kullanılması, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrılarak geri dönüşüme kazandırılması noktasında mevcut sistemi daha düzenli, sistemli ve uygulanabilir bir temele oturtmak amacıyla sıfır atık prensibiyle yola çıkılmıştır. Hem Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda hem de Cumhurbaşkanlığı Külliye ’sinde uygulamaya geçilmiş olup uygulamanın tüm Türkiye’ye yayılması konusunda çalışmalara başlanmıştır.
Sıfır Atık Projesi’nde profesyonel bir yaklaşımla çalışmaların gerçekleştirilebilmesi için 7 aşamadan oluşan yol haritası esas alınır.
Odak noktasının belirlenmesi
Mevcut durumun tespiti
Planlama
İhtiyaçların belirlenmesi ve ekipmanların temin edilmesi
Eğitim
Uygulama
Raporlama
Odak noktasının belirlenmesi
Kurumlar tarafından sıfır atık yönetimini sağlayabilmek ve takibini sağlamak için 1 asil ve 1 yedek olmak üzere 2 kişi belirlenir. Bu kişiler sıfır atık yönetim sisteminin kurulması, mevcut durumun tespiti, takibinin yapılması ve raporlanmasından sorumludur.
Mevcut durumun tespiti
Sıfır atık yönetim planı uygulanmaya başlanmadan önce mevcut durum analiz edilmelidir. Kurumda çalışan personel sayısı ve atık yönetiminden sorumlu bir birim olup olmadığı mevcut durum tespiti açısından önemlidir.Kurum içi ofis ve diğer birimlerde çıkan atık türleri kaynağına, miktarına göre belirlenmelidir.
Oluşan atıkların oluşum sebepleri, biriktirme toplama ve taşıma yöntemleri, atık geçici toplama alanları, atıkların teslim edildiği kazanım/bertaraf tesislerine ilişkin bilgiler ve kayıtların tutulup tutulmadığı mevcut durumun belirlenmesinde önemli hususlardır.
Planlama
Kurumların mevcut durumu esas alınarak kendilerine özgü bir termin planı hazırlanır. Termin planında ihtiyaçların belirlenmesi, ekipmanların temini, eğitim takviminin belirlenmesi, uygulamanın başlangıcına yer verilir.
İhtiyaçların belirlenmesi ve ekipmanların temin edilmesi
Sıfır atık yönetim eylem planı uygulamada kullanılacak tüm ihtiyaçlar belirlenir. Uygulamaya başlanmadan önce ekipmanlar temin edilir. Ekipmanların yerleştirilmesinde kattaki çalışan sayısı, kat koridorlarının uzunluğu göz önünde bulundurulur. Uygulamanın ne şekilde, ne zaman, nasıl ve kimler tarafından gerçekleştirileceğine ilişkin talimatname hazırlanır. Talimatname atıkların toplanması, taşınmasının nasıl yapılacağı, toplama güzergahı, geçici depolama süreci, kaza anında müdahale, toplanan kayıtların tutulması, atıkların beyan ve teslim sürecini içermelidir. Atıkların lisanlı tesislere gönderilmeden önce geçici depolama alanı için kurum tarafından yer belirlenmelidir. Depolanacak atık türü ve miktarına göre büyüklüğü belirlenmelidir.
Eğitim verilmesi
Uygulamadan verimli sonuçlar alabilmek için hedef kitlelere uygulamalı eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapılır. Hedef kitle olarak ;
Birim çalışanları,
Temizlik görevlileri,
Bakım-onarım görevlileri,
Geçici depolama alanı görevlileri,
Tüm çalışanlar temel alınır.
Uygulama
Temin edilen ekipmanlar kurum çalışanların kolayca ulaşabileceği şekilde, uygun uzaklıklarda yerleştirilir. Biriktirme ekipmanlarının üzerine ilgili tanıtım materyalleri asılır. Biriktirme ekipmanları ve tanıtım materyalleri hedef kitlenin ilgisini çekebilmek için belirli renk skalasına göre oluşturulur. Oluşturulan renk skalasına göre;
Kağıt-karton atıkları için mavi,
Plastik atıklar için sarı,
Cam atıklar yeşil,
Metal atıklar için gri,
Organik atıklar için kahverengi,
Geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar için siyah,
Tehlikeli atıklar ve elektronik atıklar için şeffaf,
Ekmek artıkları için mor,
Yemek artıkları için beyaz,
Tıbbi atıklar için ilgili Yönetmelik gereği poşetlerde kırmızı, kova ve konteynerlerde turuncu olarak belirlenmiştir.
Ekipmanlarda biriken atıkların toplanması ve taşınması belirlenen görevliler tarafından sağlanırken, atıklar kapaklı kurum içi taşıma araçları ile taşınır.
Tıbbi atıklar hastalıklara sebep olan atıklar olduğu için tıbbi atık görevlisi tarafından diğer atıklardan ayrı olarak taşınır.
Bitkisel atık yağlar, atık su sistemlerinin tıkanmasına, toprak ve suyun kirlenmesine sebep olduğu için ayrı olarak toplanır.
Sebze-meyve artıkları, park-bahçe artıkları, çay posaları gibi organik atıklar kompost yapılarak, kurumlarda park ve bahçe düzenlenmesinde toprak iyileştirici gübre olarak kullanılabilir.
Kurum içinde biriktirilen atıklar, atık geçici depolama alanına taşınır. Alana getirilen ve alandan çıkışı yapılan atıklar tartılır ve kayıt altına alınır.
Değerlendirilebilir atıklar çevre lisansı bulunan geri dönüşüm tesislerine gönderilirken, değerlendirilemeyen atıklar çevre lisansı bulunan bertaraf tesislerine gönderilir.
Raporlama
Uygulamanın etkinliğinin değerlendirilmesi için izleme ekibi tarafından belli zaman aralıklarında aksamalar, eksiklikler ve iyileştirilmesi gereken yönler belirlenir. Uygulamadan elde edilen verilerin aylık ve yıllık olarak raporlanması gereklidir.
